Làng Nộn Khê, thuộc xã Yên Từ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. Làng được biết đến là nơi có truyền thống khoa bảng và có nhiều phong tục tập quán độc đáo như: lễ hội Báo Bản, chợ đêm cổng Đình vào ngày rằm tháng Giêng… và đặc biệt là món giò trứng nổi tiếng. Đặc sản này đã góp phần tạo nên nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của vùng đất cố đô và là món ăn truyền thống ko thể thiếu trong các dịp lễ, tết.
Nguyên liệu chính làm nên món giò trứng Nộn Khê gồm thịt lợn xay, ba chỉ, trứng gà, lá chuối, lạt buộc và các loại gia vị. Mỗi lớp thịt xay người ta sẽ bỏ một lớp trứng, kèm theo vài lát thịt ba chỉ, cứ thế xếp chồng lên nhau thành nhiều tầng, nhiều lớp. Sau đó các lớp thịt trứng này được gói gém cẩn thận rồi cho vào nồi luộc lên. Sau khi giò chín thì vớt ra cho vào nẹp gỗ ép cho vuông vắn.
Làm món này rất kỳ công và nhiều công đoạn đòi hỏi người làm phải thật kiên nhẫn và khéo léo. Họ phải tỷ mỉ và biết cách sắp xếp từng quả trứng để khi cắt ra màu trắng và vàng tươi của trứng cộng với màu của thịt phải thật hài hòa và trông đẹp mắt. Để làm được như vậy, người ta phải dùng sợi cước mảnh để cắt đôi quả trứng theo chiều dọc, tuyệt đối không được dùng dao cắt vì sẽ làm vỡ trứng. Sau đó, sắp trứng thành 2 lớp riêng và so le nhau. Mỗi chiếc giò sử dụng khoảng 10 - 16 quả trứng, tùy thuộc kích thước cũng như sở thích của từng người.
.jpg)
Muốn tạo ra được chiếc giò trứng thơm ngon, đúng vị, điều quan trọng là phải chọn được thịt mông tươi, nóng dẻo khi vừa mới mổ, trứng thì phải luộc thật kỹ, còn thịt ba chỉ phải được ướp gia vị đầy đủ cho ngấm. Lúc bó giò phải trải thật đều tay và sau khi giò được luộc chín phải đưa đi ép vuông ngay để định hình giò, công đoạn ép này phải mất từ 4-5 tiếng. Những chiếc giò được ép sẽ chặt và chắc hơn, giúp món ăn tăng độ giòn.
Giò trứng Nộn Khê ăn kèm hành muối, mọc luộc và chỉ chấm với nước mắm nguyên chất là ngon và chuẩn vị nhất. Những miếng giò mềm, mịn, đẹp mắt với các màu vàng, trắng, nâu xen kẽ cùng vị béo của thịt, vị bùi của trứng và mùi thơm của lá chuối tươi hòa quyện cùng gia vị sẽ tô điểm thêm cho mâm cơm ngày Tết thêm đẹp mắt và ngon miệng.
Chỉ với những nguyên liệu quen thuộc, do chính bàn tay của những người dân làm ra nhưng nhờ sự sáng tạo, đôi bàn tay khéo léo, sự tinh tế trong nghệ thuật ẩm thực, người dân Nộn Khê đã tạo ra một món ăn đặc sắc hiếm có. Đây không chỉ là món ăn truyền thống ko thể thiếu trong các dịp lễ, tết mà còn là niềm tự hào của người dân làng Nộn Khê khi đã góp phần tạo nên nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của vùng đất Cố đô./.