Lễ hội đền Độc Bộ không chỉ là một sinh hoạt tín ngưỡng dân gian tiêu biểu, mà còn là dịp để tưởng nhớ và tri ân Triệu Việt Vương (Triệu Quang Phục) – vị vua anh hùng của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ VI, người đã từng lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân Lương xâm lược, và tuẫn tiết ngay tại vùng đất này để giữ trọn khí tiết của bậc minh quân.
Lễ hội đền Độc Bộ thường được tổ chức vào ngày 13 tháng 8 âm lịch hằng năm – đúng ngày vua Triệu Việt Vương tuẫn tiết. Truyền thống xưa kéo dài suốt 5 ngày (từ mùng 11 đến 15), nhưng hiện nay lễ hội được tổ chức trong khoảng 2–3 ngày, tập trung các nghi lễ quan trọng vào giờ Ngọ ngày chính hội. Đặc biệt, nghi thức Tế Tam Kỳ Giang – nghi lễ thiêng liêng diễn ra trên ngã ba sông nơi vua tuẫn tiết – là điểm nhấn độc đáo, kết hợp giữa tế trời đất, tế thần và lễ rước nước thiêng, thể hiện tín ngưỡng thờ nước – nguồn sống gắn liền với đời sống cư dân vùng châu thổ Bắc Bộ.
Không gian lễ hội bao trùm bởi sắc màu của cờ hoa, tiếng trống chiêng rộn ràng, cùng dòng người đông đúc thành kính dâng hương tưởng niệm. Ngoài phần lễ trang nghiêm, phần hội diễn ra sôi động với nhiều trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa truyền thống như: rước kiệu, đấu vật, hát chèo, thi bơi chải… tạo nên một không khí tưng bừng, náo nhiệt mà vẫn thấm đượm tinh thần lịch sử và lòng yêu nước.
Lễ hội đền Độc Bộ không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn với bậc anh hùng dân tộc, mà còn là một hình thức giáo dục truyền thống, hun đúc lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ. Đồng thời, đây cũng là sự kiện góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc.