Bánh đa Kiện Khê có nguồn gốc ở xã Kiện Khê, huyện Thanh Liêm cũ, nay thuộc phường Châu Sơn, tỉnh Ninh Bình, là món ăn dân dã, mộc mạc mà tinh tế, mang đậm dấu ấn của vùng quê chiêm trũng Bắc Bộ. Bánh đa Kiện Khê không chỉ được người dân địa phương yêu thích mà còn được nhiều thực khách gần xa yêu thích, tìm mua làm quà mỗi dịp ghé thăm.
Nghề làm bánh đa Kiện Khê đã có từ lâu đời, truyền từ đời này sang đời khác. Trước kia, hầu như nhà nào trong làng cũng làm bánh, nhất là vào thời điểm nông nhàn. Những hình ảnh quen thuộc như những tấm bánh tròn to phơi trắng sân, những người phụ nữ tỉ mỉ tráng bánh bên bếp lửa hồng đã trở thành nét đẹp đời thường không thể thiếu trong văn hóa của người dân địa phương.
Nguyên liệu để làm nên chiếc bánh đa Kiện Khê thơm ngon, chuẩn vị không quá cầu kỳ nhưng đòi hỏi sự chọn lọc kỹ càng. Gạo được chọn phải là loại gạo tẻ ngon, ngâm kỹ, xay mịn rồi pha với nước theo tỷ lệ thích hợp. Có nơi còn trộn thêm vừng (mè), lạc (đậu phộng) hoặc chút bột sắn để tạo độ dẻo dai và hương vị đặc trưng. Bột được tráng thành từng lớp mỏng đều tay trên nồi hấp, sau đó bánh được đem đi phơi nắng cho khô giòn tự nhiên.
Công đoạn phơi bánh cũng rất quan trọng, phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết. Một chiếc bánh ngon phải được phơi nắng vừa đủ, không quá giòn nhưng cũng không quá mềm, khi nướng hoặc rán lên sẽ thơm lừng, dậy mùi gạo mới và có màu vàng óng bắt mắt.
Bánh đa Kiện Khê được nướng bằng than, bánh có vị thơm của gạo, chút bùi bùi của vừng, vị ngậy của lạc và độ giòn tan hấp dẫn. Để làm tăng thêm hương vị cho bánh có thể kết hợp với nhiều món ăn sẵn như: chuối tiêu hoặc cùi dừa. Không chỉ là món ăn chơi, bánh đa còn mang ý nghĩa gắn bó với đời sống tinh thần của người dân nơi đây. Trong những mâm cỗ truyền thống, đĩa bánh đa nướng giòn rụm luôn là món khai vị không thể thiếu, gợi nhắc về hương vị quê hương mộc mạc mà đầy ấm áp.
Hiện nay, dù quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, song một số hộ dân ở Kiện Khê vẫn tâm huyết giữ gìn nghề làm bánh đa truyền thống. Nhờ vào sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và sự kết nối thị trường tiêu thụ, nhiều cơ sở sản xuất bánh đa đã được mở rộng quy mô, đầu tư máy móc hiện đại kết hợp kỹ thuật thủ công để vừa giữ được hương vị truyền thống, vừa đáp ứng nhu cầu thị trường.
Bánh đa Kiện Khê là món quà quê mộc mạc mà tinh tế, kết tinh từ bàn tay khéo léo và tình yêu quê hương của người dân địa phương. Trong dòng chảy hiện đại, việc bảo tồn và phát huy giá trị của những sản phẩm truyền thống như bánh đa Kiện Khê không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn mở ra hướng đi mới cho phát triển kinh tế địa phương bền vững.