Nằm sừng sững giữa núi rừng Thung Nham, hàng nghìn năm qua cây đa này đã che chắn cho ngôi đền cổ. Theo truyền thuyết, sau khi dẹp loạn 12 sứ quân Thắng Đại Vương được Đinh Tiên Hoàng giao cho chấn ải vùng đất phía tây ở Hoa Lư và sống ẩn tại đây đến lúc ông mất. Khi ông qua đời, nhà vua đã cho xây ngôi đền ngay dưới gốc đa và đặt tên là đền Gối Đại – nghĩa là sự nối tiếp của các thời đại với mong muốn đời sau luôn nhớ đến công ơn của người đi trước.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử và biến cố thời gian, cây đa vẫn sừng sững đứng đó với niên đại hơn 1000 năm tuổi. Sở dĩ được gọi là “cây đa di chuyển” bởi cây đa này đã có 3 lần thay thân chính (gốc). Thân chính đầu tiên của cây đa nằm tại khu vực đền Gối Đại ngày nay. Thân thứ hai của cây đa chỉ còn là thân gỗ mục, thân thứ ba cũng có dấu hiệu mục nát theo thời gian và hiện thân thứ tư là thân chính của cây đa bây giờ đang nằm tại vị trí gần thân thứ nhất; tức là bộ rễ của cây đa đã di chuyển được một vòng quanh đền Gối Đại. Mỗi bước di chuyển của cây đa kéo dài khoảng 300 năm và cách nhau chừng 10-15m.

Đặc biệt ở chỗ: theo quy luật tự nhiên cây cối luôn hướng về nơi có nguồn nước. Tuy nhiên, cây đa này không du chuyển về phía hồ Tiên mà lại di chuyển theo hướng đi xung quanh đền Gối Đại. Các rễ cây đan cài vào nhau tạo thành thế bình phong che chắn bão gió cho ngôi đền.

Với người dân cố đô Hoa Lư – Ninh Bình cây đa không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là minh chứng “sống” cho lịch sử của quê hương. Hiện nay cụm tâm linh chiêm bái này đang được ban quản lý khu du lịch sinh thái Thung Nham cùng người dân địa phương thờ tự và giữ gìn như một chốn linh thiêng tôn quý.

Đến với khu du lịch sinh sinh thái Thung Nham, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng “cây đa di chuyển” mà còn có thể tham quan những điểm khác như cây duối nghìn năm, đảo chim, động Nàng Tiên Cá, động Ba Cô, rừng nguyên sinh và rất nhiều các hoạt động trải nghiệm khác…