Nghề làm nón ở Nghĩa Châu hình thành từ những năm 1940 và đến nay đã trải qua gần một thế kỷ tồn tại, phát triển. Từ những ngày đầu chỉ có vài gia đình làm nón để phục vụ nhu cầu sinh hoạt, dần dần mở rộng và trở thành nghề truyền thống đặc trưng của địa phương. Hiện nay, làng nghề sản xuất hai dòng sản phẩm chính: nón thêu phục vụ lễ cưới hỏi và nón lá thông thường. Nhờ mẫu mã đa dạng, kỹ thuật khéo léo và độ bền cao, nón lá Nghĩa Châu đã có mặt tại nhiều tỉnh thành trên cả nước và được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn.

Nón Nghĩa Châu được làm từ lá cọ nhập về từ vùng núi cao thuộc các tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Trị. Lá được phơi nắng rồi hấp diêm sinh để có màu trắng ngà và không bị mốc khi gặp mưa. Sau đó, từng chiếc lá được là phẳng bằng cách đặt lên lưỡi cày nung nóng và dùng búi giẻ vuốt cho thẳng, hoặc sử dụng bếp điện. Khi nguyên liệu đã sẵn sàng, người thợ bắt đầu dựng thành hình chiếc nón trên khuôn: lá được xếp đều, xen giữa hai lớp lá là một lượt mo nang lạng thật mỏng, rồi chằng buộc chắc chắn.

Công đoạn khó nhất là khâu nón - bước quyết định đến dáng và độ bền của sản phẩm. Người thợ phải khâu dày tay, đều mũi và thật chắc chắn. Khi nón hoàn thiện, một lớp dầu bóng được quét lên để tăng độ sáng và độ bền. Để tạo điểm nhấn, người thợ sử dụng chỉ màu sặc sỡ khâu đối xứng hai bên làm chỗ buộc quai nón. Một chiếc nón đạt chuẩn phải có độ bóng tự nhiên cùng đường kim mũi chỉ mềm mại, thẳng hàng.

Nón lá Nghĩa Châu là kết tinh của sự khéo léo, nhẫn nại và tình yêu nghề của bao thế hệ người dân nơi đây. Đến với làng nghề, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kỹ thuật làm nón tinh xảo mà còn cảm nhận vẻ đẹp bình dị của làng quê và con người Nghĩa Châu. Giữa nhịp sống hiện đại, làng nón vẫn giữ trọn hồn nghề truyền thống, trở thành điểm dừng chân đầy ý nghĩa trong hành trình khám phá những nét đẹp văn hóa của mảnh đất Ninh Bình.