Lễ hội Chùa Keo Hành Thiện là sự kiện văn hóa – tâm linh có ý nghĩa đặc biệt, nhằm kỷ niệm 1009 năm ngày sinh Quốc sư Không Lộ (húy Dương Minh Nghiêm) (1016 – 2025), được tôn vinh là Đức Thánh Tổ, vị Quốc sư tài năng, người có công lớn trong việc mở mang đạo Phật, giúp dân hành thiện, dựng xây cuộc sống an vui, thịnh trị.
Chùa Keo Hành Thiện, nơi diễn ra lễ hội, là một di tích kiến trúc nghệ thuật cổ nổi tiếng, được xem là “linh hồn văn hóa” của vùng đất Ninh Bình. Ngôi chùa thờ Quốc sư Không Lộ và gắn với câu chuyện đặc biệt: không có sư trụ trì qua nhiều đời, nhưng vẫn luôn giữ được sự linh thiêng và trầm mặc giữa làng quê yên bình. Cùng thờ Đức Thánh Tổ với Chùa Keo Thái Bình, chùa Keo Hành Thiện là minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa, tôn giáo và tín ngưỡng dân gian, thể hiện lòng tôn kính sâu sắc của nhân dân đối với vị Quốc sư huyền thoại.
Lễ hội sẽ được khai mạc lúc 9h sáng 30/10/2025 (tức ngày 10 tháng 9 âm lịch) tại xã Xuân Hồng, tỉnh Ninh Bình. Với nghi thức khai mạc trang nghiêm, mở đầu cho chuỗi sự kiện văn hóa – tâm linh kéo dài suốt sáu ngày. Ngày 01/11/2025 (12/9 âm lịch) được xem là cao điểm với Lễ Rước kiệu truyền thống lần thứ nhất và cuộc thi Bơi Chải Đứng – một môn thể thao dân gian độc đáo chỉ có ở vùng Hành Thiện.
Điểm nhấn đặc biệt của lễ hội là cuộc thi Bơi Chải Đứng, một hình thức thể thao truyền thống lâu đời, gắn liền với sinh hoạt văn hóa sông nước của người dân nơi đây. Khác với các cuộc đua thuyền thông thường, vận động viên phải đứng chèo suốt chặng sông dài, không được đổi người, đòi hỏi sức bền, sự khéo léo và tinh thần đồng đội cao. Hình ảnh những con thuyền rẽ sóng, tiếng hò reo cổ vũ vang dội hai bên bờ tạo nên khung cảnh lễ hội vừa thiêng liêng, vừa náo nhiệt.
Đến ngày 04/11/2025 (15/9 âm lịch), lễ hội bước vào giai đoạn bế mạc với Lễ Rước kiệu lần thứ hai và vòng chung kết thi Bơi Chải. Bên cạnh đó, trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, nhiều trò chơi dân gian như kéo co, bịt mắt bắt dê, ném còn, đánh đu... được tổ chức liên tục, mang lại không khí vui tươi, sôi động cho du khách gần xa.
Lễ hội Chùa Keo Hành Thiện không chỉ là dịp để nhân dân và du khách hành hương tưởng nhớ công đức của Quốc sư Không Lộ, mà còn là hoạt động bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể quý báu của dân tộc. Qua từng nghi thức rước, từng hồi trống hội, người dân Ninh Bình như được sống lại với ký ức văn hóa xưa – nơi đạo và đời hòa quyện, tín ngưỡng dân gian gắn liền với lịch sử hình thành vùng đất.