Động Vân Trình là động lớn nhất và đẹp nhất của tỉnh Ninh Bình, sánh ngang với động Thiên Cung ở vịnh Hạ Long (Quảng Ninh), nằm trong núi Mõ thuộc thôn Vân Trình, xã Thượng Hoà, huyện Nho Quan. Bên trong hang động là những dải nhũ đá lung linh, muôn hình vạn trạng khiến du khách như lạc vào “mê cung huyền ảo”.
Động Vân Trình có diện tích rất lớn, khoảng gần 3.500m2. Trong đó, vòm động là chỗ cao nhất với độ cao trên 100m. Đến đây, du khách sẽ ấn tượng với sàn động bằng phẳng với nhiều vân hoa độc đáo. Trước đây, động còn có tên gọi là Giáng Tiên bởi lẽ những nhũ đá ở đây có hình dáng như những nàng tiên mềm mại đang nô đùa, nhảy múa. Bên cạnh đó, ở trong động được ví như một hoàng cung với nhiều nhũ đá xếp thành từng tấm chắn thẳng hàng cao vút lên tận vòm.
Để vào động, đến chân núi Mõ, men theo sườn núi, bước lên cao khoảng 3m, du khách tới nhà nghỉ của trạm du lịch. Ngồi ở đây ít phút du khách sẽ bắt đầu chuyến leo núi vào động Vân Trình. Du khách bước lên khoảng 80 bậc như bậc cầu thang trong nhà là đến cửa động. Cửa động có độ cao khoảng 15 mét so với chân núi, cửa động chỉ cao có 1,5 m, rộng hơn 1m. Động Vân Trình gồm 2 hang liền nhau, so le, một cao, một thấp.
Bước vào động, du khách có thể chiêm ngưỡng “thế giới kỳ ảo” bởi hững nhũ đá lung linh, đủ sắc màu, hình hài... Xung quanh thành hang, tạo hoá như treo sẵn những bức tranh, các mảng điêu khắc, chạm nổi những nhân vật trong các câu chuyện cổ tích xưa.
Chính những giọt nước trong suốt, miệt mài, kiên định bao đời đã tạo nên những kiệt tác như vậy.Nào là: ngai vàng của vua uy nghi rực rỡ với những rèm che, tán lộng; những nhũ đá sống động hóa thân thành ông vua đang ngồi thiết triều, những vị đại thần đang nghị luận việc vương triều; chúa Giê su đang dang tay, Phật tổ từ bi nét mặt đăm chiêu... cho đến hình ảnh một bàn cờ với hình ảnh các nàng tiên xinh đẹp đang đứng ngồi suy nghĩ, đấu trí với Đế Thích...
Vòm động cao vút, lồng lộng màu thạch nhũ xanh như dát ngọc. Lại có những chùm hoa đá rực rỡ, những khối “kim cương” chợt loé lên bao sắc màu óng ánh khi đèn pin chiếu vào
Một điều đặc biệt là nếu nhìn kỹ trên sàn động, du khách sẽ bắt gặp nhũng hòn đá nhỏ tròn như quả trứng vịt, trứng gà, viên bi, hạt đậu rất nhẫn, màu đen như hạt na, nhưng rất chắc khác hẳn kiểu nhũ đá trong động.
Các nhà khoa học sơ bộ đã giải thích chúng ra đời cùng với thời kỳ hình thành động. Tương truyền, người xưa thường vào động, lấy chúng đem mài để uống sẽ chữa được một số bệnh.
Trải qua thời gian, Vân Trình thực sự còn giữ được vẻ đẹp vốn hữu hình, trinh nguyên của đá. mỗi bước đi du khách lại phát hiện thêm những điều mới lạ, cảm nhận một cảnh trí khác nhau, đẹp mê hồn, không sao tả hết được.
