Ninh Bình không chỉ được thiên nhiên ban tặng nhiều danh lam thắng cảnh mà còn có rất nhiều món ăn ngon, hấp dẫn, mang hương vị đặc trưng. Dưới đây là những món ăn trong mâm cơm ngày Tết của người dân vùng đất Cố đô.
Giò trứng
Giò trứng là món ăn đặc sản của làng Yên Từ, huyện Yên Mô. Chỉ với những nguyên liệu quen thuộc như: thịt lợn, trứng, lá chuối… bằng đôi bàn tay khéo léo, sự tinh tế trong nghệ thuật ẩm thực, người dân Nộn Khê đã tạo ra một món ăn đặc sắc hiếm có. Người xưa đã có câu: “Từ xưa giò trứng Nộn Khê/ Trên mâm cỗ Tết thiếu thì kém sang”. Đây không chỉ là món ăn truyền trong các dịp lễ, tết mà còn là niềm tự hào của người dân làng Nộn Khê khi đã góp phần tạo nên nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của vùng đất Cố đô.
Nem chua Yên Mạc
Nem Yên Mạc mang hương vị đặc trưng, rất riêng. Vị chua thanh nhẹ của nem quyện với mùi thơm của lá ổi khi ăn kèm với các loại lá sung, mơ, đinh lăng và chấm cùng nước mắm tỏi ớt làm cho mâm cơm ngày Tết thêm phần đậm vị.
Xôi trứng kiến
Xôi trứng kiến là sự kết hợp giữa lớp xôi dẻo, thơm của gạo nếp hương cùng với vị beo béo của trứng kiến, tạo nên một món ăn vô cùng lạ lẫm mà không kém phần hấp dẫn. Trứng kiến được lấy ở vùng đất Nho Quan, nơi có địa hình núi đá vôi. Để chế biến, người ta ướp trứng kiến với bột canh rồi phi với hành khô và mỡ gà. Xôi được nấu từ gạo nếp ngon, sau đó được rắc trứng kiến đều lên trên. Hương vị độc đáo, bùi béo của xôi trứng kiến sẽ làm cho mâm cơm ngày Tết thêm phần hấp dẫn.
Cuốn tôm hành
Ở Ninh Bình, cuốn tôm hành là món cổ truyền trong mâm cỗ ngày Tết. Cuốn tôm hành có các thành phần như: tôm, thịt, trứng, rau mùi, xà lách, hành, rau răm… Để món cuốn ngon và đặc sắc thì khâu chọn nguyên liệu cũng rất quan trọng. Tôm phải tươi và là loại tôm đồng vừa phải, không to, không bé. Trứng gà tráng mỏng, thịt ba chỉ luộc cắt ngắn, vừa vặn. Hành có độ dài vừa phải, trần tới để giữ được độ dai nhưng không còn hăng nữa. Khi ăn, người ta khéo léo xếp các nguyên liệu lại rồi lấy hành buộc lại. Cuốn này được dùng cùng với nước chấm chanh ớt. Đây chính là món ăn được nhiều người yêu thích trong dịp Tết bởi nó không chỉ ngon mà lại không bị ngán.
Dê núi
Dê núi là món đặc sản vô cùng nổi tiếng của Ninh Bình, và đây cũng là món ăn không thể thiếu trên mâm cơm ngày Tết của người dân địa phương. “Thịt dê Ninh Bình có mùi vị rất hấp dẫn, thịt săn, chắc, rất ngon và lạ do dê được thả trên vùng núi đá vôi và ăn những cây thảo dược.
Dê núi được chế biến thành rất nhiều món ngon khác nhau như: dê tái chanh, xào lăn, áp chảo, ủ trấu, hấp cách thủy, hầm rượu vang, nướng ngũ vị, dê nấu cà ri, dê sốt vang… Các món dê chấm cùng tương bần và ăn kèm với các loại rau sống theo mùa, đặc biệt là sung muối để gia tăng hương vị.
Cơm cháy
Nhắc tới vùng đất Ninh Bình, thật khó có thể bỏ qua món cơm cháy nổi tiếng. Đây là một món ăn bình dị được làm từ gạo nếp. Không khoa trương, biến tấu, cơm cháy Ninh Bình chỉ dùng chính hạt gạo nguyên chất để thể hiện giá trị “ngọc thực” của mình. Món cơm cháy hấp dẫn người ăn còn bởi các loại nước sốt ăn kèm. Miếng cơm cháy được chấm với nước sốt sóng sánh vị của nước mắm, mỡ hành, thịt bò, tim cật, hành tây… đặc biệt nước sốt được làm từ chính thịt dê tạo nên sự kết hợp độc đáo cho hai món ăn đặc sản nơi đây.
Nếu có dịp đến với Ninh Bình vào dịp Tết nguyên đán, du khách đừng nên bỏ qua cơ hội thưởng thức những món ăn này, để cảm nhận sự đặc biệt của mâm cỗ Tết mang hương vị đặc trưng của vùng kinh đô cổ hơn một nghìn năm lịch sử với những giá trị văn hóa độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc./.