Ngày 11/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1959/QĐ-TTg về việc xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho bốn di tích trong đó có hai di tích của tỉnh Ninh Bình đó là: Danh lam thắng cảnh và Khảo cổ Quần thể Tam Chúc và Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Chùa Cổ Lễ. Với 2 di tích vừa được vinh danh, Ninh Bình hiện đã sở hữu 10 Di tích quốc gia đặc biệt – một con số ấn tượng trong cả nước.
Quần thể danh thắng Tam Chúc nằm tại phường Tam Chúc, nơi đây nổi bật với cảnh quan karst đá vôi nhiệt đới ẩm, hệ thống núi tháp, hang động, hồ nước, suối ngầm và thảm rừng phong phú. Sự phát triển địa hình qua hơn 5 triệu năm đã hình thành nên một cảnh quan có vẻ đẹp nguyên sơ, lộng lẫy với các giá trị thẩm mỹ nổi bật, một sự hòa quyện các ngọn núi tháp vách bao, được phủ lên bởi thảm rừng, các bồn trũng, hang động và suối ngầm. Ngoài giá trị cảnh quan, Tam Chúc còn có ý nghĩa khoa học về khảo cổ, địa chất và gắn liền với đời sống tâm linh của cộng đồng. Khu vực này cũng là nơi lưu giữ những dấu tích về sự hình thành và phát triển của Phật giáo, đặc biệt gắn liền với Thiền sư Nguyễn Minh Không thời nhà Lý và Phật hoàng Trần Nhân Tông. Đây là điểm đến giàu tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái, tâm linh, đồng thời kết nối thuận lợi với các danh thắng nổi tiếng khác của Ninh Bình.
Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật Chùa Cổ Lễ tên chữ là Thần Quang tự, thuộc xã Cổ Lễ, tỉnh Ninh Bình, được khởi dựng từ thời Lý (thế kỷ XII) gắn liền với công lao của Đức Thánh tổ Nguyễn Minh Không. Tuy nhiên, công trình hiện nay là sản phẩm do Hòa thượng Phạm Quang Tuyên kiến tạo vào đầu thế kỷ XX. Đây là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống phương Đông với kiến trúc Gothic phương Tây, thể hiện sự giao hòa giữa Phật giáo và Thiên Chúa giáo. Chùa Cổ Lễ còn là nơi thờ phụng hai cha con Tiến sĩ Đào Toàn Bân và Trạng nguyên Đào Sư Tích, những người có công trong việc xây dựng quê hương và đặt nền móng cho truyền thống hiếu học của vùng đất này.
Chùa Cổ Lễ không chỉ lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, tín ngưỡng mà còn có kiến trúc nghệ thuật tinh xảo, mang đậm dấu ấn truyền thống dân tộc. Đây là điểm đến tâm linh đặc biệt, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương.
Ninh Bình có thêm 2 di tích nâng tổng số Di tích quốc gia đặc biệt lên 10. Trước đó 08 di tích quốc gia đặc biệt đã được công nhận: Quần thể Danh thắng Tràng An – Tam Cốc – Bích Động; Cố đô Hoa Lư; Đền Trần – Chùa Phổ Minh; Chùa Long Đội Sơn; Núi Non Nước; Đền Trần Thương; Đền Xám, Chùa Keo Hành Thiện.
Đây là niềm tự hào to lớn của nhân dân địa phương đồng thời khẳng định giá trị văn hóa, lịch sử và cảnh quan thiên nhiên đặc sắc của vùng đất Cố đô nghìn năm. Đây cũng là cơ sở quan trọng để tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn liền với phát triển du lịch bền vững. Ninh Bình hứa hẹn sẽ tiếp tục là điểm đến hấp dẫn hàng đầu của Việt Nam, nơi hội tụ đầy đủ những giá trị về thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, tâm linh thu hút du khách trong và ngoài nước.